Specialisme politoeren & herstellen oude afwerkingen
Waarom bestaan er zoveel afwerkingen? Van oorsprong dient een afwerking ter bescherming van het hout. Vervolgens natuurlijk ter verfraaiing van het meubel.
Het uiterlijk en de afwerking zijn onder meer onderhevig aan mode, status, duurzaamheid, maar vooral ook aan economische veranderingen; van huisvlijt en ambacht naar industrialisering. Zo kunnen we er in deze tijd niet meer van uit gaan dat een gelakte tafel daadwerkelijk gepolitoerd is met schellak.
Gelakte meubels na de 2e wereldoorlog werden meestal gespoten met nitro-celluloselak hetgeen veel op een schellakafwerking lijkt. Het was echter veel sneller aan te brengen en daarmee veel goedkoper. Dat betekende eigenlijk het einde voor de authentieke politoertechniek. Afgezien van toepassing door de muziekinstrumenten-maker is de politoertechniek voorbehouden aan de meubelrestaurator.
De afwerkingen die het meest op antieke houten meubels voor komen zijn:Was, schellak-politoer, vernissoorten, verfsoorten, was en oliën
Technieken die bij restauratie met afwerkingen te maken hebben zijn onder andere:
- Retouches aan alle meubelafwerkingen en houtimitatie
- Bijvoorbeeld het retoucheren/ ontstoren van storende plekken op meubels
- Het consolideren van verflagen bijvoorbeeld op beschilderde boerenmeubels
- Het verwijderen van vlekken, UV bleken, politoeren, matteren
- Het bijkleuren met beitssoorten, olie, kleurwas, kleurpolitoer, acryldispersies
- Bijvoorbeeld het op kleur brengen van verbleekt hout.
Vraag naar een vrijblijvende offerte
Wat is politoer en politoeren?
Over politoeren bestaan veel verhalen en daardoor blijft het een beetje mysterieus. Elke meubelrestaurator heeft zijn eigen materialen en technieken, veelal zijn eigen recepten.
Schellak- Politoer is een dunne harsachtige lak op alcoholbasis gemaakt van schellak. Hier mee bewerk je het houtoppervlak van meubels. Alleen door middel van speciale politoertechnieken die je handmatig aanbrengt met een dot verdeel je de hars over het oppervlak tot een egale glans.
Waarom werd politoer toegepast; omdat men hout een gepolijst uiterlijk wilde geven. Dit was eind 18e – begin 19e eeuw mode. Het bestaat echter al veel langer. Het gepolitoerde oppervlak moet er strak uit zien als dat van glas en de nerven horen gevuld te zijn. Dit uiterlijk is echter niet altijd wenselijk, zeer zeker niet bij antieke meubels die juist door ouderdom qua glans verzachten. Daarnaast is de afwerking van antieke meubels “opaak” of wel minder doorschijnend geworden hetgeen een uniek effect geeft. Dit, vuil en gebruikssporen maken het zogenaamde “PATINA” waar we zo voorzichtig mee moeten zijn.
Politoer is voornamelijk gebruikt op mahonie en notenhouten meubels zoals tafels, kasten, stoelen, piano’s, kaarttafels, bureaus en ladekasten waarvan de houtsoorten een fijne, dichte structuur hebben. Politoer is een van de mooiste afwerkingen. Het geeft het hout diepte, briljante warme glans en helderheid. Helaas is politoer niet bestand tegen vocht, hitte of alcohol en daarvoor niet zo geschikt voor tafelbladen. Gepolitoerde meubels zijn zonder deskundigheid zelf niet bij te werken maar als je er echter met zorg mee om weet te gaan dan is een gepolitoerde tafel een juweeltje in huis.
Schellak; is een soort hars dat afgescheiden wordt door een soort schildluis (coccus lacca) wanneer het insect zich voedt met het sap van speciale bomen uit India en Zuid-Azië. het harsachtige materiaal wordt van de bomen verzameld daarna gezuiverd en bewerkt om als schilfers of buttons verhandeld te worden. De schellak wordt opgelost in alcohol met het hoogste alcoholgehalte (iets minder dan 100%). Hierdoor ontstaat een vloeibare hars die alleen met een dot aangebracht dient te worden.
Dot: een muisvormige platgeslagen bol watten met een strak stukje gebleekt laken die er op een speciale manier omheen gespannen wordt. De dot wordt gevuld met een minimale hoeveelheid politoer en met de hand al drukkende en met vloeiende bewegingen aangezet op een oppervlak. Met tussenpozen van uren, dagen en weken worden laagje voor laagje opgebouwd zodat de laagjes goed uit kunnen harden. Er wordt bij het opbouwen van de afwerking soms olie gebruikt; minerale olie of lijnolie. Dit is om de dot beter te doen vloeien hetgeen resulteert in een extra hoge glans. Mooi voor piano’s maar niet altijd voor antieke meubels.
Afgepolitoerd wordt er met een schone dot en een sterk verdunde politoer en of alleen met alcohol. Soms wordt er puimsteen aan de dot toegevoegd om het oppervlak te slijpen. Bij meubels en hout met een open structuur zoals eiken meubels, palissander meubels, en teakhouten meubels is het niet altijd gewenst om de nerven te vullen. De open structuur van het hout geeft het een rustige uitstraling.